Nederland als dé springplank voor innovatieve TMT-bedrijven: de conclusies

Conclusies en aanbevelingen

Als alle betrokkenen zich langdurig committeren, kan Nederland een eigen plek in het wereldwijde TMT-ecosysteem veroveren. Ervaren ondernemers moeten hier een leidende rol oppakken. Snelle groeiers moeten verder kijken dan de eerst mogelijke exit. Banken moeten financiële kennis ontsluiten en hun netwerk openstellen. Maar bovenal moet iedereen bereid zijn om meer waarde toe te voegen dan te onttrekken. Conclusies en aanbevelingen op basis van onderzoek, gesprekken en praktijkervaringen.

Ondernemerschap en innovatie zijn eerste levensbehoeften van de economie, en van de sector Technologie, Media en Telecom (TMT) in het bijzonder. Hier bestaat een belangrijke lotsverbondenheid tussen grote ondernemingen die worstelen met innovatie en jonge bedrijven die snel moeten groeien. Een goed functionerend ecosysteem is een vereiste voor optimale wisselwerking tussen deze bedrijven. In deze serie artikelen gingen wij op zoek naar de bouwstenen van dit ecosysteem, waar we als bank zelf ook een onderdeel van zijn. Dit artikel zet onze voornaamste conclusies en aanbevelingen op een rij.

1. Ervaren ondernemers moeten leidende rol oppakken

Het TMT-ecosysteem wordt gevormd door bedrijven (van startups, groeiers tot en met corporates) enerzijds, en voeders en belanghebbenden (financiers, investeerders en instellingen) anderzijds. Dit systeem functioneert duurzaam zolang iedere deelnemer meer waarde toevoegt dan onttrekt. Hoe meer mensen actief zijn in het ecosysteem, hoe beter. Hoe meer contacten worden gelegd, hoe beter. En hoe meer ideeën worden uitgewisseld hoe beter. Cruciaal is dat ervaren ondernemers een leidende rol oppakken om dit in gang te zetten en te bewaken.

Vijf voorbeelden van TMT-ondernemers die waarde toevoegen 1. Ruud Hendriks en Patrick de Zeeuw haalden startersacceleratieprogramma Startupbootcamp naar Nederland. Deelnemers krijgen een kickstart om snel te kunnen groeien en kapitaal op te halen. Rond het initiatief vormen mentoren en bedrijven een ‘networked company’ die mogelijk de leidende rol in het ecosysteem over kan nemen van traditionele grote organisaties. 2. Henk Jan Knol creëerde met Topicus een eigen ecosysteem. Door samenwerken met Universiteit Twente bindt hij talent aan zich. En door te kiezen voor een cellenstructuur en een op innovatie en groei gerichte bedrijfscultuur heeft hij deze waarden duurzaam geïncorporeerd. Na jarenlange groei telt Topicus bijna 20 cellen en staat het vizier inmiddels ook gericht op venturing. 3. Herman Kienhuis, ondernemend in een grote organisatie, investeert met SanomaVentures sinds 2012 in de ontwikkeling van innovatieve nieuwe ondernemingen. Achterliggende doelen zijn optimale toegang tot innovatie en binding van extern talent. Sanoma mikt met deze corporate venturing op kruisbestuiving. Het committeert zich langdurig aan ondernemingen waarin het investeert en accepteert verliezen. 4. Igor Milder hanteert met Open Industries een bijzonder model voor investeringen in snelgroeiende bedrijven. Open industries propageert nadrukkelijk geen exit-strategie en positioneert zich als een nucleus van een aantal samenwerkende bedrijven. Zo creëert Milder een eigen ecosysteem met volop kruisbestuiving tussen ideeën, mensen en kapitaal.

2. Financiële ecosysteem moet beter gaan functioneren

De beschikbaarheid van voldoende investeringskapitaal is een noodzakelijke voorwaarde voor innovatie, en daarmee voor een goed functionerend TMT-ecosysteem. Waren de opties vroeger beperkt, tegenwoordig zijn er tal van mogelijkheden. Maar dat wil helaas niet zeggen dat het financiële ecosysteem ook goed functioneert. Wij constateren diverse knelpunten en dilemma’s:

• Het ecosysteem is onoverzichtelijk: veel ondernemers zien door de bomen het bos niet meer.
• Er bestaat een spanningsveld tussen ondernemen en geld ophalen: beide zijn belangrijk, maar het evenwicht bewaren is geen sinecure.
• Er bestaat een spanningsveld tussen groeiambities en de wens om zelf de controle te houden: deze uitgangspunten zijn vaak lastig te verenigen.
• Starters, maar ook jonge innovatieve bedrijven kampen met beperkte financieringsopties: ze hebben moeite met het aantrekken van vreemd vermogen.
• Groeiers hebben moeite om de optimale mix en volgorde van financierings- en investeringsopties te vinden.
• Gevestigde bedrijven worstelen met het op peil houden van het innovatieproces.

3. Groei vraagt om investeringen

Zonder investeringen geen innovatie, zonder innovatie geen groei. Wat een deelnemer aan het ecosysteem precies zou moeten investeren, verschilt van geval tot geval. Als bank hebben we ervaren dat wij waarde kunnen toevoegen door ondernemers overzicht te bieden, te adviseren over knelpunten, dilemma’s en hen wegwijs te maken door ons netwerk open te stellen. Maar wij zijn maar één speler in het ecosysteem, en uiteindelijk is er geen standaardaanpak. Alle partijen staan voor de uitdaging om op de lange termijn zo goed mogelijk invulling te geven aan hun rol. Uiteindelijk draait alles om het vinden van de perfecte match tussen de drijfveren en ambities van ondernemers enerzijds, en die van geselecteerde investeerders en financiers anderzijds.

Investeringen in groei TMT, uitgesplitst naar ondernemingsfase   Voor startende ondernemingen in de TMT-sector is voldoende risicodragend kapitaal beschikbaar maar slecht vindbaar. De uitdaging ligt in het ontsluiten van seed capital. Door technologie en social media komen gelukkig meer transparante kanalen beschikbaar. Voor snelgroeiende ondernemingen is in de Nederlandse TMT-sector een select maar beperkt aantal growth en venture capital investeerders actief. Voornaamste uitdaging is om een kwalitatieve match te maken (gelijke drijfveren) en het waarderingsvraagstuk te slechten. Voor (beursgenoteerde) corporates in de TMT-sector zijn overnames van innovatieve bedrijven een beproefde strategie. De focus hierop verschilt per branche. Belangrijke, nog openstaande vragen zijn wie de beste eigenaar is en of overnames altijd de beste optie zijn. Corporate Venturing, belangen nemen in kleine, jonge ondernemingen, neemt bij gevestigde TMT-bedrijven een steeds grotere vlucht. Uitdagingen hierbij zijn de presentatie en vindbaarheid van bedrijven die willen investeren en waarborging van de langetermijnfocus.

 

4. Nederland kan de ideale TMT-springplank zijn

Nederland kán een eigen plek in het wereldwijde TMT-ecosysteem veroveren. Gelet op onze specifieke kenmerken (veel creativiteit, handelsgeest, nuchter en toch ambitieus, goede digitale infrastructuur en internetontsluiting) is dit een serieuze kans. De internationale populariteit van acceleratorprogramma’s zoals Rockstart en Startupbootcamp Amsterdam bewijst onze aantrekkingskracht. Nederland vormt een ideale springplank voor innovatieve, snelgroeiende bedrijven. Bol.com, Talpa, Spilgames, Zoover,Thuisbezorgd.nl, Layar, Wetransfer en de in deze serie genoemde bedrijven Lost Boys en Improve Digital zijn een greep van de inspirerende voorbeelden van wat er in Nederland mogelijk is. Zelfs onze startup-initiatieven nemen een vlucht over de grens.

Silicon Valley als voorbeeld? Een perfect functionerend ecosysteem helpt bedrijven in iedere levensfase sterker te worden. In een aantal gesprekken en artikelen is de vergelijking getrokken met Amerika en meer specifiek met Silicon Valley. Daar zijn veel internetbedrijven (Google, Facebook, Dropbox) hard gegroeid, is kapitaal in overvloed beschikbaar en zijn TMT-investeerders gemakkelijk te vinden (bij wijze van spreken in dezelfde straat). Vast staat dat bij ons óók een hotspot aan het ontstaan is, waar mensen, ideeën en kapitaal samenkomen. Maar een kopie van Silicon Valley zullen we nooit worden – en dat moeten we ook niet willen. Wie een Silicon Valley wil, kan er het beste gewoon naartoe gaan. In eigen land kunnen we er beter naar streven onze eigen sterke punten en specifieke culturele kenmerken te benutten. Om zo een optimaal ecosysteem te scheppen waarin ondernemerschap en innovatie naar hartenlust bloeien.

5. Alles staat of valt met langdurig commitment

Een perfect functionerend ecosysteem maakt het mogelijk om van Nederland dé springplank voor innovatieve TMT-bedrijven te maken. Maar dat lukt alleen met langdurig commitment van alle betrokken partijen. Als bank proberen wij waarde toe te voegen door onze financiële kennis ter beschikking te stellen en ons netwerk te delen. Oók als dat niet onmiddellijk geld oplevert: dat is onze bijdrage aan het ecosysteem. Deze serie artikelen over het TMT-ecosysteem biedt een eerste aanzet. In de wetenschap dat een ecosysteem nooit af is, werken wij graag met alle actieve deelnemers aan de volgende stap.

Verbeterpunten TMT-ecosysteem Meer overzicht en betere vindbaarheid van de mogelijkheden voor groeikapitaal (meer gidsen). Betere match tussen investeerders en bedrijven door meer transparantie. Meer aanbieders van venture en high growth capital. Meer samenwerking tussen universiteit en bedrijfsleven (in vergelijk met het VK en de VS). Coördinatie tussen diverse initiatieven rondom bestaande ecosystemen. Van de diverse regionale hot spots, tot de sector- en startersnetwerken. Fiscaliteiten gericht op het binden van innovatieve ondernemingen aan Nederland (leren van goede voorbeelden uit bijvoorbeeld het VK). Professionele aanpak van startende bedrijven (eerst validatie, dan executie), ondersteund vanuit het ecosysteem. Venturing strategie corporates duidelijk gedefinieerd, met lange termijn visie en commitment. Meer acquisities gebaseerd op het vraagstuk wie ‘de beste eigenaar’ is. Minder exit-gedrevenheid, meer focus op waarde toevoegen. Deze aanbevelingen vormen tevens een startpunt voor nieuwe artikelen. Wordt vervolgd!